Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là bước quan trọng giúp phát hiện sớm rối loạn đường huyết, từ đó kịp thời can thiệp để bảo vệ sức khỏe của mẹ và em bé trong suốt quá trình mang thai. Việc thực hiện xét nghiệm đúng thời điểm không chỉ giúp kiểm soát nguy cơ biến chứng sản khoa, mà còn hỗ trợ mẹ xây dựng chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt hợp lý. Bài viết dưới đây, cùng tìm hiểu chi tiết về thời điểm, quy trình thực hiện và chi phí xét nghiệm.
Tổng quan về xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ (còn gọi là đái tháo đường thai kỳ) là phương pháp kiểm tra nồng độ đường huyết, nhằm phát hiện sớm tình trạng rối loạn dung nạp glucose trong giai đoạn mang thai. Đây là một trong những xét nghiệm quan trọng, thường được khuyến cáo thực hiện cho tất cả mẹ bầu ở mốc tuần 24 - 28 của thai kỳ.
Qua kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể đánh giá khả năng chuyển hóa đường của cơ thể, phát hiện sớm nguy cơ tiểu đường thai kỳ và đưa ra kế hoạch theo dõi, can thiệp kịp thời. Điều này giúp hạn chế biến chứng cho mẹ (tiền sản giật, sinh mổ, tăng nguy cơ đái tháo đường type 2 sau sinh) cũng như cho thai nhi (thai to, hạ đường huyết sau sinh, vàng da sơ sinh).
Không chỉ vậy, thông qua kết quả xét nghiệm, mẹ bầu còn nhận được những tư vấn chuyên biệt về chế độ dinh dưỡng, vận động và cách chăm sóc trong suốt thai kỳ. Nhờ đó, mẹ có thể chủ động điều chỉnh lối sống để đảm bảo hành trình mang thai an toàn, khỏe mạnh và chuẩn bị tốt nhất cho ngày đón con.
Thời điểm xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
Thời điểm lý tưởng để xét nghiệm là từ tuần 24 đến 28. Đây là giai đoạn nhau thai tiết ra nhiều hormone làm giảm độ nhạy của insulin, khiến rối loạn dung nạp glucose dễ biểu hiện rõ nhất.
Nếu thực hiện quá sớm (trước tuần thai 24), kết quả có thể chưa phản ánh đúng tình trạng dung nạp glucose của cơ thể mẹ bầu, dẫn đến bỏ sót những trường hợp khởi phát muộn. Ngược lại, nếu làm quá muộn (sau tuần 28), mẹ có thể đã trải qua giai đoạn tăng đường huyết kéo dài mà không được kiểm soát, làm tăng nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và thai nhi.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp điển hình, thời điểm thực hiện xét nghiệm có thể được chỉ định sớm hơn, ngay từ tam cá nguyệt đầu tiên, nếu bác sĩ phát hiện lượng glucose trong nước tiểu cao trong các lần khám thai định kỳ, hoặc khi mẹ bầu có nhiều yếu tố nguy cơ mắc tiểu đường. Bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm sớm hơn trong các trường hợp:
- Phụ nữ thừa cân, béo phì trước khi mang thai.
- Mẹ bầu có tiền sử gia đình mắc đái tháo đường type 2.
- Từng bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước.
- Đã từng sinh con nặng cân (trên 4,1 kg).
- Mắc các bệnh lý nền mạn tính như huyết áp cao, tim mạch,...
- Mẹ bầu bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Thời điểm thực hiện xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là từ tuần 24 - 28 của thai kỳ
**Nếu bạn đang trong giai đoạn này và chưa biết nên xét nghiệm ở đâu, hãy liên hệ hotline 1900 886648 để được chuyên gia tư vấn miễn phí về lịch xét nghiệm phù hợp với tình trạng thai kỳ của bạn
Quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
Về quy trình làm xét nghiệm đái tháo đường thai kỳ, thường được thực hiện theo các bước sau:
1. Khai thác tiền sử và đánh giá nguy cơ
Bác sĩ sẽ trao đổi với mẹ bầu để thu thập các thông tin quan trọng như: tuổi, cân nặng trước khi mang thai, chỉ số BMI, tiền sử gia đình có người mắc đái tháo đường, các bệnh lý nền (tăng huyết áp, hội chứng buồng trứng đa nang, rối loạn lipid máu), cũng như tiền sử sản khoa (đã từng bị tiểu đường thai kỳ, từng sinh con nặng cân trên 4,1kg).
Việc khai thác tiền sử và đánh giá nguy cơ ngay từ đầu giúp bác sĩ xác định nhóm đối tượng có khả năng mắc tiểu đường thai kỳ cao. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra quyết định về thời điểm thực hiện xét nghiệm và loại test phù hợp. Với những mẹ bầu thuộc nhóm nguy cơ, xét nghiệm có thể được chỉ định sớm hơn so với khuyến cáo chung.
2. Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống
Hiện có hai phương pháp xét nghiệm phổ biến, được bác sĩ chỉ định tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và giai đoạn thai kỳ của mẹ bầu:
2.1 Chiến lược tiếp cận 2 thì (two-step approach)
Chiến lược tiếp cận 2 thì (two-step approach) gồm định lượng xét nghiệm đường máu sau uống 50 gram glucose mà không cần nhịn đói trước đó. Nếu kết quả bất thường, thì bệnh nhân sẽ được thực hiện thì 2 là một định lượng glucose trong 3 giờ sau một liều nạp 100 gram glucose trước đó có nhịn đói. Chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ được đặt ra khi có ít nhất 2 giá trị xét nghiệm thoả mãn các ngưỡng cut-off. Các cut-off của test dung nạp 100 gram glucose đường uống như sau:
- Lúc đói ≥ 5,27 mmol/L (95 mg/dl)
- 1 giờ sau ≥ 10 mmol/L (180 mg/dl)
- 2 giờ sau ≥ 8,6 mmol/L (155 mg/dl)
- 3 giờ sau ≥ 7,8 mmol/L (140 mg/dl)
2.2 Chiến lược tiếp cận chẩn đoán 1 thì (one-step diagnostic approach)
Chiến lược tiếp cận chẩn đoán 1 thì (one-step diagnostic approach) sử dụng test dung nạp 75 gram glucose (oral glucose tolerance test - OGTT): thai phụ duy trì chế độ ăn bình thường 10 giờ trước khi thực hiện nhịn đói 8 giờ. Xét nghiệm đường máu lần 1 được đo vào lúc đói. Cho thai phụ uống 75 gram glucose. Định lượng lại xét nghiệm đường máu một giờ, và hai giờ sau uống glucose. Theo IADPSG và ADA, chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ khi xét nghiệm đường máu có ít nhất 1 giá trị xét nghiệm thoả mãn các ngưỡng cut-off sau:
- Lúc đói ≥ 5.1 mmol/l ( 92 mg/dl)
- 1 giờ sau ≥ 10.0 mmol/l (180 mg/dl)
- 2 giờ sau ≥ 8.5 mmol/l (153 mg/dl)
Chiến lược tầm soát 2 thì có ưu thế lý thuyết là không đẩy bệnh nhân đi quá nhanh vào tiến trình chẩn đoán. Tuy nhiên, chiến lược tiếp cận chẩn đoán 1 thì cho phép nhận diện được nhiều trường hợp đái tháo đường thai kỳ hơn. Việc có nhiều bệnh nhân đái tháo đường thai kỳ được nhận diện hơn sẽ giúp quản lý rối loạn dung nạp carbohydrate trong thai kỳ tốt hơn và có thể làm giảm được kết cục xấu trong thai kỳ, do một nghiên cứu đáng tin cậy cho thấy rằng kết cục xấu vẫn có thể xảy ra, dù rằng nồng độ xét nghiệm đường máu ở người mẹ là không quá cao (ADA 2014).
3. Tư vấn và hướng dẫn sau xét nghiệm
Sau khi có kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra tư vấn phù hợp với tình trạng của bạn:
3.1 Trường hợp kết quả bình thường
Nếu kết quả xét nghiệm bình thường, bạn có thể yên tâm. Tuy nhiên, bác sĩ khuyên bạn vẫn nên chú ý:
- Theo dõi thai kỳ định kỳ để đảm bảo sức khỏe ổn định trong suốt quá trình mang thai.
- Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Hạn chế đồ ngọt, bổ sung nhiều rau xanh, trái cây ít đường và protein lành mạnh.
- Tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga cho bà bầu để tăng cường khả năng kiểm soát đường huyết.
- Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng, vì stress cũng có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết.
Trong một số trường hợp, nếu mẹ thuộc nhóm nguy cơ cao, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm lại ở giai đoạn sau của thai kỳ để đảm bảo không bỏ sót tình trạng khởi phát muộn.
Mẹ bầu sẽ được hướng dẫn theo dõi thai kỳ định kỳ nếu kết quả xét nghiệm tiểu đường thai kỳ bình thường
3.2 Trường hợp kết quả bất thường (được chẩn đoán tiểu đường thai kỳ)
Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ, bác sĩ sẽ xây dựng kế hoạch quản lý cá thể hóa tùy theo mức độ rối loạn đường huyết. Một số hướng xử trí thường được áp dụng gồm:
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Mẹ bầu cần xây dựng thực đơn khoa học, hạn chế các loại tinh bột nhanh (cơm trắng, bánh ngọt), giảm đường, tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Việc chia nhỏ bữa ăn trong ngày cũng giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.
- Duy trì vận động hợp lý: Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga bầu, bơi lội giúp tăng độ nhạy insulin, cải thiện quá trình chuyển hóa glucose và hỗ trợ duy trì cân nặng hợp lý.
- Theo dõi đường huyết định kỳ: Mẹ bầu nên đo đường huyết thường xuyên tại cơ sở y tế hoặc bằng máy đo cá nhân tại nhà. Việc ghi chép và báo cáo kết quả cho bác sĩ giúp điều chỉnh chế độ chăm sóc phù hợp.
- Điều trị bằng insulin khi cần thiết: Trong trường hợp thay đổi lối sống không đủ để đưa đường huyết về mức an toàn, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm insulin. Đây là phương pháp tiêu chuẩn, an toàn cho thai nhi và không gây hại như nhiều mẹ bầu lo lắng.
Mẹ bầu cần ăn uống khoa học để kiểm soát đường huyết
Tìm hiểu thêm:
- [Chuyên Gia Giải Đáp] Tiểu Đường Thai Kỳ Có Nguy Hiểm Không?
- Những Dấu Hiệu Tiểu Đường Thai Kỳ Mẹ Bầu Không Nên Bỏ Qua
Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ bao nhiêu tiền?
Giá xét nghiệm tiểu đường thai kỳ hiện nay dao động trong khoảng 150.000 - 600.000 VNĐ tùy theo phương pháp xét nghiệm và cơ sở y tế thực hiện. Thông thường:
- Xét nghiệm thử glucose: Có mức chi phí khoảng 150.000 - 300.000 VNĐ/lần. Đây là bước sàng lọc đầu tiên, quy trình đơn giản, không cần nhịn ăn và thời gian thực hiện nhanh.
- Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống (OGTT): Thường có chi phí khoảng 300.000 - 600.000 VNĐ/lần. Quy trình này phức tạp hơn, cần nhịn ăn trước và lấy máu nhiều lần để đánh giá chính xác khả năng dung nạp glucose của cơ thể.
Ngoài ra, chi phí thực hiện xét nghiệm có thể thay đổi tùy thuộc vào trang thiết bị, công nghệ xét nghiệm, đội ngũ bác sĩ, dịch vụ đi kèm và hình thức thực hiện (xét nghiệm lẻ hoặc nằm trong gói khám thai trọn gói).
*Lưu ý, mức phí trên đây chỉ mang tính chất tham khảo và có thể thay đổi tùy theo từng cơ sở y tế, dịch vụ đi kèm và thời điểm thực hiện. Để biết chi phí chính xác, mẹ bầu nên liên hệ trực tiếp với bệnh viện hoặc phòng khám uy tín để được tư vấn cụ thể.
Lưu ý khi thực hiện xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
Khi thực hiện xét nghiệm tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo kết quả chính xác và quá trình xét nghiệm diễn ra thuận lợi:
1. Tuân thủ hướng dẫn nhịn ăn (nếu có)
Với hướng tiếp cận 2, mẹ bầu không cần nhịn ăn trước khi thực hiện xét nghiệm. Trong khi đó, với hướng tiếp cận 1 thì (Chủ yếu được lựa chọn), mẹ cần nhịn ăn từ 8 - 10 giờ trước khi làm. Thời gian này, mẹ chỉ nên uống nước lọc, tuyệt đối tránh các loại đồ uống có đường, sữa hoặc cà phê. Việc nhịn ăn đúng cách sẽ giúp kết quả phản ánh chính xác nồng độ đường huyết lúc đói và quá trình cơ thể đáp ứng với glucose.
2. Ăn uống điều độ trước ngày xét nghiệm
Trong 2 - 3 ngày trước khi làm xét nghiệm tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu nên duy trì chế độ ăn uống bình thường, không kiêng khem quá mức và cũng không ăn quá nhiều thực phẩm giàu đường hoặc tinh bột nhanh. Việc này giúp chỉ số đường huyết phản ánh đúng tình trạng chuyển hóa glucose của cơ thể. Ngoài ra, mẹ bầu cũng cần tránh sử dụng rượu, bia hay các loại nước ngọt có gas để không làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
3. Giữ tinh thần thoải mái
Trạng thái tâm lý căng thẳng, lo âu hoặc mất ngủ trước ngày làm xét nghiệm có thể ảnh hưởng đến chỉ số đường huyết. Vì vậy, mẹ bầu nên ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thư giãn và hạn chế vận động gắng sức trước khi xét nghiệm. Một tinh thần thoải mái sẽ giúp quy trình diễn ra thuận lợi và kết quả phản ánh chính xác hơn.
4. Thông báo cho bác sĩ về bệnh lý và thuốc sử dụng
Trước khi làm xét nghiệm, mẹ bầu cần chia sẻ đầy đủ với bác sĩ về các bệnh lý nền (như tăng huyết áp, rối loạn tuyến giáp, hội chứng buồng trứng đa nang…) cũng như các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng đang dùng. Một số thuốc có thể ảnh hưởng đến nồng độ đường huyết, làm sai lệch kết quả xét nghiệm. Việc thông tin rõ ràng giúp bác sĩ điều chỉnh và đưa ra hướng dẫn phù hợp, đảm bảo kết quả chính xác và an toàn cho cả mẹ lẫn thai nhi.
Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cần liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được theo dõi và tư vấn phù hợp nhất
Kết luận
Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là bước kiểm tra quan trọng, giúp phát hiện sớm tình trạng rối loạn đường huyết và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm cho mẹ và bé. Thực hiện xét nghiệm đúng thời điểm, tuân thủ quy trình chuẩn và lắng nghe tư vấn từ bác sĩ sẽ giúp mẹ bầu kiểm soát đường huyết hiệu quả, duy trì thai kỳ khỏe mạnh và an toàn. Chủ động xét nghiệm không chỉ mang lại sự yên tâm trong suốt quá trình mang thai, mà còn là nền tảng để bảo vệ sức khỏe lâu dài cho cả mẹ và con.
Nếu mẹ bầu đang băn khoăn về xét nghiệm đái tháo đường thai kỳ hoặc cần được theo dõi chuyên sâu, hãy đến Bệnh viện Đại học Phenikaa. Tại đây, mẹ sẽ được thăm khám trực tiếp bởi đội ngũ bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm, thực hiện xét nghiệm bằng hệ thống thiết bị hiện đại và nhận tư vấn cá thể hóa phù hợp với từng thai kỳ. Bạn hãy gọi ngay hotline 1900 886648 để đặt lịch thăm khám cùng chuyên gia sớm nhất nhé!
